1.3 Tiến hoá hay tạo dựng?
Cơ thể con người dường như có tiến hóa. Tuy nhiên, là con người, chúng ta cơ bản khác với những loài động vật . Trong khi các loài vật bằng lòng với dạng thức mà chúng được tạo ra, thì con người tìm kiếm điều gì đó vượt trên các thụ tạo hữu hạn.
Sự khát khao phần nào mang tính trừu tượng của chúng ta về hạnh phúc chung cuộc – thứ hạnh phúc vượt ra khỏi những gì chúng ta từng trải nghiệm - cổ võ cho quan niệm rằng chúng ta có một linh hồn bất tử. Linh hồn làm cho chúng ta là chính mình và giúp chúng ta ý thức chọn lựa điều tốt hoặc điều xấu. Linh hồn của chúng ta được Thiên Chúa tạo dựng. Thuyết tiến hoá giải thích những vấn đề về thân xác; trình thuật Sáng Thế cho chúng ta cái nhìn sâu sắc về yếu tố đang cư ngụ nơi thân xác: linh hồn. Cả hai đều cần thiết nếu chúng ta muốn hiểu rõ hơn về thế giới mà Thiên Chúa tạo dựng.
Tại sao việc khẳng định rằng: "Lúc khởi đầu, Thiên Chúa dựng nên trời và đất" (St 1,1) lại rất quan trọng?
Bởi vì việc tạo dựng là nền tảng cho tất cả dự định cứu độ của Thiên Chúa. Tạo dựng là việc biểu lộ tình yêu toàn năng và khôn ngoan của Thiên Chúa; đó là bước đầu tiên hướng đến Giao ước của Thiên Chúa duy nhất với dân Ngài; đó là khởi điểm của lịch sử cứu độ, lịch sử này đạt tới chóp đỉnh nơi Chúa Giêsu; đó là câu trả lời đầu tiên cho các vấn nạn căn bản của con người về nguồn gốc và cùng đích của mình. [TYGLHTCG 51]
Có thể vừa chấp nhận thuyết tiến hóa, vừa tin vào Đấng Tạo thành không?
Được. Dù nó khác nhau trong nhận thức. Đức tin mở rộng cho khoa học đưa ra những tìm kiếm và những giả thuyết.
Thần học không có thẩm quyền về khoa học, cũng như khoa học không có thẩm quyền về thần học. Khoa học không thể dứt khoát từ chối về chủ đích có trong quá trình tiến hóa của vạn vật. Ngược lại, đức tin không thể xác định về phương pháp mà quá trình tiến hóa của thiên nhiên được thực hiện cụ thể. Một Kitô hữu có thể tán thành lý thuyết khoa học về tiến hóa xét như là lý thuyết giải nghĩa hữu ích, nhưng trong giới hạn lý thuyết đó không rơi vào sai lầm của chủ nghĩa tiến hóa cho rằng con người là sản phẩm ngẫu nhiên do quá trình sinh học tạo ra. Lý thuyết tiến hóa chỉ đưa ra trước “một cái gì đó” đang tiến hóa, nhưng không nói chút nào về cái gì đó “do đâu mà có”. Không thể dùng cách khéo léo của khoa học để trả lời những vấn đề liên quan đến ý nghĩa về nguồn gốc của vũ trụ, của con người. Cũng như người theo thuyết “duy tiến hóa lý tưởng”, người theo lý thuyết duy sáng tạo cũng vượt ra khỏi giới hạn có thể được chấp nhận. Người theo thuyết duy sáng tạo hiểu các con số và các niên hiệu mà Kinh thánh nói đến theo nghĩa đen một cách ngây ngô (chẳng hạn tuổi của trái đất hoặc việc sáng tạo trong sáu ngày). [Youcat 42]
Trong con người, linh hồn và thân xác tạo thành một sự thống nhất như thế nào?
Con người là một hữu thể vừa thể xác, lại vừa tinh thần. Trong con người, tinh thần và vật chất tạo thành một bản thể duy nhất. Sự thống nhất này rất sâu xa đến độ, nhờ nguyên lý tinh thần là linh hồn mà thể xác, vốn là vật chất, trở thành một thân xác con người sống động, và được dự phần vào phẩm giá "là hình ảnh của Thiên Chúa”. [TYGLHTCG 69]
Linh hồn là gì vậy?
Linh hồn là cái làm cho ta thành một con người. Nó là nguyên lý linh thiêng của sự sống, và là cái sâu thẳm nhất trong con người. Linh hồn làm cho thể xác vật chất trở nên thân xác sống động của con người. Nhờ linh hồn, con người có thể xác nhận cái "Tôi" của mình, và đứng trước Thiên Chúa như một cá thể không ai thay thế được.
Con người là một hữu thể có xác và hồn. Hồn con người có phận vụ khác hơn phận vụ xác và không thể cắt nghĩa được dựa theo cấu tạo sinh lý của họ. Trí khôn nói cho ta rằng: “phải có một nguyên lý linh thiêng nối kết với xác, mà không vì thế cũng giống y như xác. Ta gọi là «hồn». Mặc dù không thể dùng khoa học để chứng minh là có linh hồn, tuy nhiên nếu không đếm xỉa tới cái yếu tố linh thiêng làm chủ vật chất này, ta không thể hiểu được rằng con người là một hữu thể linh thiêng. [Youcat 62]
Do đâu con người có linh hồn?
Linh hồn người ta do Thiên Chúa trực tiếp dựng nên, chứ không phải là "sản phẩm" bởi cha mẹ.
Hồn của con người không thể là sản phẩm do tiến trình biến hóa của vật chất, cũng không phải là kết quả của cha mẹ sinh ra. Mỗi con người sinh ra là một ngôi vị độc nhất và linh thiêng, Hội Thánh giải nghĩa mầu nhiệm này như sau: Thiên Chúa ban cho ta một linh hồn không thể chết được, dù khi ta chết ta phải lìa khỏi xác để chờ khi sống lại xác được nhập lại với ta. Nói “Tôi có linh hồn” có nghĩa là: “Thiên Chúa không tạo dựng tôi như một sự vật, nhưng như một ngôi vị và mời gọi tôi có quan hệ không ngừng với Người”. [Youcat 63]
Thiên Chúa tạo dựng muôn loài bằng Lời, bởi sự không ngoan Ngài sắp xếp, do lòng nhân từ Ngài hoàn thiện....chỉ Ngài mới biết Ngài. Trí tuệ của chúng ta quá nhỏ bé để hiề Ngài.[Minucius Felix, Thư gửi Octavius, 18 (ML 3, 290)]
