1.4 Wat zijn die ‘zondeval’ en ‘erfzonde’ eigenlijk?
Hoewel Adam en Eva een heel paradijs van God hadden gekregen, wilden ze nog meer. Hun zonde werd ingegeven door egoïsme, zoals dat voor de meeste zonden geldt. Ze keerden zich tegen God, waarna ze zich verstopten (Gen 3,8) Gen 3,8: Toen zij bij het opkomen van de middagwind de Heer God in de tuin hoorden naderen, verborgen de mens en zijn vrouw zich voor de Heer God tussen de bomen van de tuin.. Zo ontstond er een afstand tussen God en de mensen. Dit is de zondeval, waardoor de zonde in de wereld kwam.
God heeft de mens een vrije keuze gegeven. Je kan immers alleen van iemand houden als je vrij bent in die keuze. We kunnen voor God kiezen, maar Hem ook afwijzen, waardoor we zondigen. Door de erfzonde, de zonde die we ‘geërfd’ hebben van Adam en Eva, zijn wij mensen niet langer volmaakt zoals bij de schepping bedoeld was door God. De komst van Jezus wilde die situatie veranderen door het sacrament van de doop in te stellen.
Wat was naar Gods plan de oorspronkelijke toestand van de mens?
Bij de schepping van de man en de vrouw had God hen een bijzondere deelname gegeven aan zijn eigen Goddelijk leven, in heiligheid en rechtvaardigheid. Naar Gods plan had de mens niet hoeven te lijden noch te sterven. Bovendien heerste er een volkomen harmonie in de mens zelf, tussen het schepsel en de Schepper, tussen man en vrouw, alsook tussen het eerste mensenpaar en heel de schepping. [CCKK 72]
Lag het in Gods bedoeling dat mensen zouden lijden en sterven?
God wil niet dat mensen lijden en sterven. Gods oorspronkelijke idee voor de mens was het paradijs: eeuwig leven en vrede tussen God, de mens en zijn omgeving, tussen man en vrouw.
Vaak voelen wij hoe het leven zou moeten zijn, hoe wijzelf zouden moeten zijn. Maar de realiteit is dat wij leven in onvrede met onszelf, dat wij in de greep zijn van angst en oncontroleerbare hartstochten, en de oorspronkelijke harmonie met de wereld en uiteindelijk met God kwijtgeraakt zijn. In de Heilige Schrift wordt die ervaring van vervreemding onder woorden gebracht in de geschiedenis van de ‘zondeval’. Omdat de zonde binnensloop, moesten Adam en Eva het paradijs verlaten, waar zij in harmonie leefden met zichzelf en met God. Moeizame arbeid, verdriet, sterfelijkheid en verleiding tot de zonde zijn tekenen dat wij het paradijs verloren hebben. [Youcat 66]
Hoe is de realiteit van de zonde te verstaan?
In de geschiedenis van de mens is de zonde aanwezig. Deze realiteit wordt slechts ten volle duidelijk in het licht van de goddelijke Openbaring en vooral in het licht van Christus, de Redder van alle mensen, die de genade mateloos heeft doen zijn, juist daar waar de zonde heeft gewoekerd. [CCKK 73]
Wat is zonde?
Zonde is: in wezen een afwijzen van God en de weigering om zijn liefde te aanvaarden. Dat komt tot uiting in het negeren van zijn geboden.
Zonde is meer dan verkeerd handelen; het is ook geen psychische zwakheid. Ten diepste is het afwijzen of vernietigen van iets goeds het afwijzen van de Goede als zodanig, de afwijzing van God. Zonde in zijn meest verschrikkelijke dimensie betekent: gescheiden zijn van God en daardoor van de bron van het leven. Daarom is ook de dood het gevolg van de zonde. Pas door Jezus begrijpen wij hoe afgrondelijk diep de zonde is: Jezus onderging de afwijzing van God aan zijn eigen lichaam. Hij nam het dodelijke geweld van de zonde op zich, om te vermijden dat dit ons zou treffen. Daarvoor gebruiken wij het woord 'verlossing'. [Youcat 67]
Waarin bestaat de eerste zonde van de mens?
De mens, verleid door de duivel, heeft in zijn hart het licht van het vertrouwen in zijn Schepper laten uitgaan, en in ongehoorzaamheid aan Hem, heeft hij "gelijk aan God" willen zijn, maar dan zonder God en niet volgens God. Daarmee verloren Adam en Eva onmiddellijk voor zichzelf en voor al hun nakomelingen, de oorspronkelijke genade van de heiligheid en van de rechtvaardigheid. [CCKK 75]
Wat is de erfzonde?
De erfzonde, waarin alle mensen geboren worden, is een staat van gemis van de oorspronkelijke heiligheid en rechtvaardigheid. Het is een zonde die wij 'meekrijgen', maar niet hebben 'begaan'. In deze staat is de mens van geboorte af aan. Het is geen persoonlijke daad. Omdat alle mensen uit een en dezelfde oorsprong zijn, wordt deze staat van gemis op de nakomelingen van Adam overgedragen met de menselijke natuur, “niet door navolging maar door voortplanting”. Dit doorgeven van de erfzonde is een mysterie dat wij niet ten volle kunnen begrijpen. [CCKK 76]
Welke andere gevolgen roept de erfzonde op?
Ten gevolge van de erfzonde is de menselijke natuur weliswaar niet geheel verdorven, maar wel in haar natuurlijke krachten gewond, onderworpen aan onwetendheid, aan het lijden, aan de heerschappij van de dood, en is zij geneigd tot zonde. Deze neiging heet 'concupiscentie, begeerlijkheid'. [CCKK 77]
Kan het door de erfzonde niet anders dan dat wij zondigen?
Nee. De mens is door de erfzonde ernstig verwond, hij neigt tot zonde, maar met Gods hulp kan hij toch het goede doen.
Eigenlijk zouden wij helemaal nooit moeten zondigen. Maar in feite doen wij het steeds opnieuw, omdat wij zwak, onwetend en makkelijk te verleiden zijn. Een zonde waartoe wij gedwongen zijn, zou trouwens geen zonde zijn, want een zonde doe je uit vrije wil. [Youcat 69]
