4.44 Czy chrześcijanie mogą zaciągać się do armii i wypowiadać wojny?
Działanie na rzecz pokoju i bezpieczeństwa jest postawą chrześcijańską. Taka działalność jest obowiązkiem wojskowych. Stosowana przez nich przemoc może być usprawiedliwiona nieuchronnym zagrożeniem. Żołnierze mogą uciekać się do przemocy jedynie wtedy, gdy nie można w inny sposób rozwiązać konfliktu, a użycie siły jest adekwatne do zamierzonego celu.
Jan Paweł II powiedział w 2003 roku, że wojna nie zawsze jest nieunikniona, ale zawsze jest klęską ludzkości.
Czego żąda Pan od każdej osoby odnośnie do pokoju?
Nasz Pan, który obwieścił „błogosławieni, którzy wprowadzają pokój” (Mt 5, 9), domaga się pokoju serca i piętnuje niemoralność zbrodniczego gniewu, który jest pragnieniem odwetu za doznane zło, i nienawiści, która jest życzeniem bliźniemu zła. Te postawy, jeśli są dobrowolne i dotyczą spraw poważnych, są grzechem ciężkim przeciwnym miłości. [2302-2303]Nasz Pan, który obwieścił „błogosławieni, którzy wprowadzają pokój” (Mt 5, 9), domaga się pokoju serca i piętnuje niemoralność zbrodniczego gniewu, który jest pragnieniem odwetu za doznane zło, i nienawiści, która jest życzeniem bliźniemu zła. Te postawy, jeśli są dobrowolne i dotyczą spraw poważnych, są grzechem ciężkim przeciwnym miłości. [CCKK 480]
Czym jest pokój na ziemi?
Pokój na ziemi, którego domaga się poszanowanie i rozwój życia ludzkiego, nie polega jedynie na braku wojny i nie ogranicza się do zapewnienia równowagi sił, lecz jest „spokojem porządku” (św. Augustyn), „dziełem sprawiedliwości” (Iz 32, 17) i owocem miłości. Pokój ziemski jest obrazem i owocem pokoju Chrystusa. [CCKK 481]
Czego domaga się pokój na ziemi?
Domaga się równej dystrybucji i obrony dóbr indywidualnych człowieka, swobodnej wymiany myśli między ludźmi, poszanowania godności osób i narodów, wytrwałego praktykowania sprawiedliwości i braterstwa. [CCKK 482]
Kiedy moralnie uprawnione jest użycie sił militarnych?
Uprawnioną moralnie obronę z użyciem siły militarnej usprawiedliwia jednoczesne wystąpienie następujących warunków: gdyby szkoda wyrządzona przez napastnika była długotrwała, poważna i pewna; kiedy wszystkie środki zmierzające do położenia jej kresu okazały się nieskuteczne; aby zaistniały poważne warunki powodzenia; aby użycie broni nie pociągnęło za sobą jeszcze poważniejszego zła – trzeba tu uwzględnić potęgę nowoczesnych środków niszczenia. [CCKK 483]
Do kogo należy ocena tych warunków w przypadku zagrożenia wojną?
Należy do roztropnego sądu rządzących. Do nich też należy prawo i obowiązek nałożyć na obywateli zobowiązania konieczne dla obrony narodowej, z uwzględnieniem przypadków tych, którzy z pobudek sumienia odmawiają użycia broni; są oni jednak zobowiązani w inny sposób służyć wspólnocie ludzkiej. [CCKK 484]
Jakie są wymagania prawa moralnego podczas wojny?
Prawo moralne pozostaje zawsze ważne, także podczas wojny Domaga się, aby szanować i traktować po ludzku ludność cywilną, rannych żołnierzy i jeńców. Działania w sposób zamierzony sprzeczne z prawem narodów, podobnie jak nakazujące je zarządzenia, są zbrodniami. Nie usprawiedliwia ich ślepe posłuszeństwo. Należy potępić działania zmierzające do masowych zniszczeń, jak również zagładę narodu czy mniejszości etnicznej, które są bardzo ciężkimi grzechami. Istnieje moralny obowiązek sprzeciwiania się takim rozkazom. [CCKK 485]
Co należy czynić w celu uniknięcia wojny?
Z powodu zła i niesprawiedliwości, jakie pociąga za sobą każda wojna, powinniśmy czynić wszystko, co rozumnie możliwe, by jej uniknąć. W szczególności należy unikać: gromadzenia i sprzedaży broni, nie uregulowanej należycie przez prawomocne władze publiczne; nierówności, zwłaszcza w porządku gospodarczym i społecznym; dyskryminacji etnicznych i religijnych; zazdrości, podejrzliwości, pychy i ducha zemsty. Wszystko, co czyni się, by zlikwidować te nieporządki, przyczynia się do budowania pokoju i unikania wojny. [CCKK 486]
Co to jest pokój?
Pokój jest konsekwencją sprawiedliwości i znakiem rzeczywistej miłości. Gdzie panuje pokój, tam „każde stworzenie może odnaleźć wewnętrzny spokój” (św. Tomasz z Akwinu). Pokój na ziemi jest odzwierciedleniem pokoju Chrystusa, który pojednał niebo i ziemię. [2304-2305] Pokój jest czymś więcej niż brakiem wojny, więcej niż starannie zbalansowaną równowagą sił („równowaga strachu”). Stan pokoju oznacza, że ludzie mogą w poczuciu bezpieczeństwa cieszyć się swoją legalnie uzyskaną własnością i swobodnie wymieniać się rozmaitymi rodzajami dóbr. Pokój gwarantuje poszanowanie dla godności i prawa do samostanowienia jednostek, jak też całych ludów i narodów. Pokój charakteryzuje ludzkie współdziałanie w duchu braterskiej solidarności. [Youcat 395]
Jak chrześcijanin radzi sobie z gniewem?
Apostoł Paweł mówi: „Gniewajcie się, ale nie grzeszcie; niech słońce nie zachodzi nad waszym gniewem” (Ef 4 ,26). [2302-2304] Gniew jest przede wszystkim naturalną emocją, reakcją na doznaną niesprawiedliwość. Kiedy jednak z gniewu rodzi się nienawiśc i pragnienie zła dla bliźniego, przekształca się z normalnego doznania w ciężkie wykroczenie przeciwko Bogu. Wszelki niekontrolowany gniew, zwłaszcza zamiar zemsty, burzy pokój i niszczy „spokój wewnętrzny”. [Youcat 396]
Jak Jezus wyjaśnia potrzebę odrzucenia użycia siły?
Jezus wysoko sobie ceni działanie bez użycia siły. Poleca swoim uczniom: „Nie zwalczajcie zła złem, lecz jeśli cię ktoś uderzy w prawy policzek, nadstawmu i drugi” (Mt 5, 39). [2311] Podczas pojmania Jezus napomina Piotra, który chciał Go bronić siłą: „Schowaj miecz do pochwy!” (J 18, 11). Jezus nie wzywa do sięgnięcia po broń. Milczy przed Piłatem. Jego drogą jest stanąć po stronie ofiar, iść na krzyż, zbawić świat miłością i pobłogosławić zaprowadzających pokój. Dlatego Kościół szanuje ludzi, którzy z pobudek sumienia odmawiają użycia broni, mimo to jednak angażują się w sprawy społeczne. [Youcat 397]
Czy chrześcijanie powinni być pacyfistami?
Kościół walczy o pokój, ale nie reprezentuje radykalnego pacyfizmu. Nie można bowiem ani jednostkom, ani instytucjom państwa czy społecznościom odmówić podstawowego prawa do uprawnionej i zbrojnej obrony. Z etycznego punktu widzenia wojna jest uzasadniona tylko jako środek ostateczny. [2308] Kościół mówi jednoznaczne „Nie” dla wojny. Chrześcijanie powinni zrobić wszystko, aby już w zarodku zdusić nastroje wojenne: przeciwstawiać się zbrojeniu i handlowi bronią; walczyć z dyskryminacją na tle rasowym, etnicznym i religijnym; przyczyniać się do niwelowania dysproporcji gospodarczych i społecznych i tym samym wzmacniać pokój. [Youcat 398]
Kiedy jest dozwolone użycie wojska?
Użycie wojska jest możliwe tylko w najbardziej skrajnych przypadkach. Istnieją następujące kryteria „wojny sprawiedliwej”: 1. Upoważnienie kompetentnych władz. 2. Sprawiedliwy powód. 3. Sprawiedliwy zamiar. 4. Wojna musi być ostatnią możliwością. 5. Zastosowane środki muszą być adekwatne. 6. Musi istnieć perspektywa powodzenia działań. [Youcat 399]
