2.38 Hậu quả của phong trào Cải Cách là gì?
Một số nhà lãnh đạo xem phong trào Cải cách như cơ hội nổi dậy chống Giáo hoàng và muốn tự bổ nhiệm giám mục theo ý họ muốn. Ở Hà Lan, những căng thẳng giữa người Công giáo và người Tin Lành phái Calvin dẫn đến chiến tranh với người Tây Ban Nha(1568-1648) và tạo ra sự chia cắt: phía Bắc thuộc về phái Calvin, phía Nam thuộc về Công giáo.
Nơi những nước thuộc vùng Bắc Âu, một Giáo hội Cải cách phái Luther đã được thành lập.Những người Công giáo bị ngược đãi và những tín hữu thuộc các tôn giáo khác bị cấm túc cho đến thế kỉ XIX. Tại một số quốc gia khác ở châu Âu, hoàn cảnh của Giáo hội Công giáo địa phương cũng đáng buồn như thế.
Sai lầm của giai đoạn cải cách là chúng ta chỉ nhìn thấy một phần những điều gây chia rẽ và
đã thất bại trong việc nắm bắt những điểm chung chúng ta có trong kho tàng Kinh Thánh và
những tín điều Ki-tô giáo ban đầu. Đối với tôi, bước tiến lớn nhất về sự hợp nhất trong
những thập kỷ gần đây là chúng ta đã nhận ra tất cả những điểm chung, chúng ta thừa
nhận điều đó khi cùng nhau hát và cầu nguyện, khi chúng ta cam kết với người Ki-tô hữu
trong sự cam kết với thế giới, khi chúng ta làm chứng cho Thiên Chúa của Đức Giê-su Ki-tô
trong thế giới này như là nền tảng chung, bất khả xâm phạm. [Giáo hoàng Benedict XVI,
Diễn văn tại Erfurt, 23/9/ 2011]
